ید، همان ماده شیمیایی که به عنوان یک ماده‌ی مغذی به نمک خوراکی اضافه می‌شود، یک عنصر کمیاب در اتمسفر است که معمولا از اقیانوس‌ها به جو راه پیدا می‌کند. تحقیقات جدید نشان داده است که ید موجود در گرد و غبار می‌تواند آلودگی اوزون را پاک کند. در ادامه با میلی‌لب همراه باشید.
ید (Iodine) عنصر شیمیایی است که به گروه هالوژن‌ها تعلق دارد و سنگین‌ترین آنها است. ید به دلیل کارکردش در جلوگیری از بیماری‌های غده‌ی تیروئید، معمولا به نمک خوراکی به عنوان یک ماده‌ی کمک غذایی اضافه می‌شود. اما، این عنصر می‌تواند خاصیت‌های دیگری هم داشته باشد. ید به‌طور موثر اوزون را از بین می‌برد.
اغلب سطح اوزون پایینی در لایه‌های غبار موجود در هوا مشاهده می‌شود اما دلیل آن به خوبی درک نشده است. تحقیقات جدید به رهبری دانشگاه بولدر کلرادو و از طریق مشاهدات هوایی از یون‌های مونوکسید ید در لایه‌های غبار برخواسته از صحراهای آتاکاما و سچورا در شیلی و پرو نشان می‌دهد که گرد و غبار هم منبع ید موجود در اتمسفر است.
این یافته نه‌تنها برای کیفیت هوا، بلکه برای آب و هوا هم نتایجی دارد. شیمی ید می‌تواند باعث شود گازهای گلخانه‌ای طولانی‌تر در اتمسفر باقی بمانند و باید باعث شود تا طرح‌های مهندسی مربوط به زمین و تولید گرد و غبار را دوباره بررسی کنیم.
محققان اتمسفر مدت‌ها علاقه‌مندند که بدانند چرا آلاینده‌ی اوزون در لایه‌های غبارآلود هوا بسیار کم است. غلظت بالای اوزون می‌تواند به ریه‌ها و حتی محصولات زراعی آسیب برساند. به نظر می‌رسید که نوعی فرآیند شیمیایی در سطح غبار در حال از بین بردن اوزون است، اما هیچ کس نتوانسته بود این اتفاق را در تحقیقات آزمایشگاهی نشان دهد. پروفسور راینر ولکامر، محقق دانشگاه بولدر کلرادو می‌گوید: «پژوهشگران دیگر درباره‌ی این موضوع گمانه‌زنی کرده‌اند، اما تردیدهای زیادی وجود داشته است.»
در مقابل، تجربیات آزمایشگاهی از مدت‌ها پیش نشان داده‌اند که شکل گازی ید می‌تواند ازن را ببلعد، اما ارتباط کمی بین گرد و غبار و ید وجود داشت. نشانه‌های هیجان‌انگیز دیگری در مورد این فرآیند از مجموعه داده‌های مربوط به سال ۲۰۱۲، از یک سری پروازهای هوایی در شیلی و کاستاریکا به دست آمد. گرد و غبار مشاهده‌شده در مناطق دور از ساحل آمریکای جنوبی دارای میزان حیرت‌انگیزی از ید گازی بود.
تئودور کونیگ، محقق آلودگی هوا در دانشگاه پکن می‌گوید: «به نظر می‌رسید گرد و غبار اوزون را از بین می‌برد، اما چرا؟ ید و اوزون به‌وضوح به‌هم مرتبط بودند، اما هیچ نشانه‌ای از ارتباط هر دو با گرد و غبار وجود نداشت.»
داده‌های کمپین میدانی تبادل تروپوسفر هالوژن‌های واکنش‌پذیر و هیدروکربن‌های اکسیژن‌دار اقیانوس استوایی (TORERO) این سه پارامتر را در نهایت در یک تصویر واحد نشان داد. این داده‌ها مشخص کردند که در جایی که گرد و غبار صحرا حاوی سطوح قابل توجهی ید است (مانند گرد و غبار برخواسته از آتاکاما و سچورا)، این ماده به سرعت به شکل گازی تبدیل شده و مقدار اوزون به سطوح بسیار پایین کاهش پیدا می‌کند.
متاسفانه، ید در جو می‌تواند نقش مخرب هم داشته باشد. واکنش‌های ید در اتمسفر در کاهش میزان OH موثر است که در نتیجه می‌تواند ماندگاری متان و دیگر گازهای گلخانه‌ای را افزایش دهد. مهم‌تر از آن، برخی ایده‌های مختلف مهندسی زمین شامل پیشنهاد تزریق ذرات غبار به جو زمین برای انعکاس و جلوگیری از ورود تابش خورشید هستند. در استراتوسفر، اوزون یک آلاینده نیست. بلکه اوزون یک لایه‌ی حیاتی تشکیل می‌دهد که به محافظت از سیاره‌ی ما در برابر تشعشعات ورودی کمک می‌کند.
با توجه به همین نقش دوگانه‌ی ید در اتمسفر، پروفسور ولکامر اضافه می‌کند: “اگر ید حاصل از گرد و غبار به صورت شیمیایی در استراتوسفر نقش تخریب‌کننده‌ی لایه‌ی اوزون پیدا کند، خوب، این خوب نیست، زیرا می‌تواند بازیابی لایه‌ی اوزون را به‌تاخیر بیندازد. باید از افزودن ید با منشا انسانی به استراتوسفر خودداری کنیم!»
مرجع: Sci-News
بیشتر بخوانید
- BPA چیست و چرا برای سلامتی ما ضرر دارد
- محصولات پاک‌کننده باعث آلودگی فضای داخلی خانه‌ها می‌شوند
- متفورمین با نقص مادرزادی پسران مرتبط است
شما در Mililab می‌توانید وسیع‌ترین طیف اطلاعات و آگهی‌های فروش مواد شیمیایی داخلی و خارجی را از تولیدکنندگان و فروشندگان مختلف بیابید. همچنین، مجموعه‌ی کاملی از انواع دستگاه‌ها، تولیدکنندگان و فروشندگان تجهیزات آزمایشگاهی در این قسمت قابل دسترسی است.
